Trung Quốc thử nghiệm tuyến vận tải mới qua Bắc Cực – Tương lai chiến lược của logistics Á – Âu?

Trong bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng bất ổn, việc tìm kiếm tuyến hàng hải thay thế kênh đào Suez trở thành mối quan tâm lớn của ngành logistics.

Gần đây, Trung Quốc đã cho một tàu container khởi hành thử nghiệm qua tuyến Northern Sea Route (NSR) tại Bắc Cực, với kỳ vọng rút ngắn tới 40% thời gian vận chuyển giữa châu Á và châu Âu so với tuyến truyền thống qua Suez. Đây là một động thái thu hút sự chú ý toàn cầu, bởi nó có thể mở ra một “làn đường tắt” chiến lược cho vận tải biển Á – Âu.

So với các tuyến vận tải hiện nay, NSR được đánh giá có nhiều ưu điểm nhưng cũng không ít hạn chế. Hành trình từ cảng Ningbo (Trung Quốc) đến Felixstowe (Anh) qua Bắc Cực dự kiến chỉ mất khoảng 18 ngày, so với 40 ngày nếu đi qua Suez, và tới 50 ngày nếu buộc phải vòng qua mũi Hảo Vọng. Tuy nhiên, NSR đòi hỏi sự hỗ trợ của tàu phá băng, chi phí cao và phụ thuộc nhiều vào thời tiết khắc nghiệt. Trong khi đó, tuyến đường sắt Á – Âu dù chỉ mất khoảng 25 ngày nhưng công suất hạn chế, chi phí vận hành cao và chịu ảnh hưởng lớn bởi thủ tục hải quan.

Cơ hội lớn nhất của NSR nằm ở việc rút ngắn thời gian vận chuyển và tránh được những rủi ro địa chính trị vốn thường xuyên xảy ra tại Suez và Hồng Hải. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu liên tục đối mặt với gián đoạn do xung đột, cướp biển hay tai nạn, việc có thêm một lựa chọn an toàn hơn là yếu tố hấp dẫn các doanh nghiệp logistics. Bên cạnh đó, Nga – quốc gia kiểm soát tuyến NSR – cũng có thể tận dụng lợi thế này để gia tăng vị thế địa chính trị và nguồn thu từ hoạt động vận tải biển.

Tuy nhiên, thách thức vẫn còn rất lớn. Khí hậu khắc nghiệt, lớp băng dày, hạ tầng cảng biển và dịch vụ hậu cần tại Bắc Cực chưa phát triển khiến NSR khó có thể trở thành tuyến thương mại đại trà ngay lập tức. Bên cạnh đó, chi phí vận hành cao, yêu cầu công nghệ hiện đại và khoản đầu tư khổng lồ vào cơ sở hạ tầng sẽ là rào cản lớn. Với tình hình hiện tại, NSR chỉ có thể khai thác trong mùa hè khi băng tan nhiều, nhưng triển vọng mở rộng quanh năm vẫn còn là câu hỏi cho nhiều thập kỷ tới.

Từ góc nhìn địa chính trị, NSR có thể làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu. Các quốc gia đang hưởng lợi từ tuyến Suez như Ai Cập, hay những nước dọc Hồng Hải, có nguy cơ giảm đáng kể nguồn thu phí quá cảnh. Trong khi đó, các doanh nghiệp logistics quốc tế sẽ cần tính toán kỹ lưỡng để đa dạng hóa tuyến vận tải, nhằm giảm rủi ro, tối ưu chi phí và duy trì sự ổn định của chuỗi cung ứng.

Tóm lại, NSR mở ra một hướng đi đầy tiềm năng nhưng chưa thể thay thế ngay các tuyến truyền thống. Đây là một bài toán vừa mang tính kinh tế, vừa mang yếu tố địa chính trị, đòi hỏi tầm nhìn dài hạn và sự đầu tư mạnh mẽ. Trong tương lai, nếu được khai thác hiệu quả, NSR có thể trở thành tuyến vận tải chiến lược song hành cùng Suez, góp phần định hình lại bản đồ logistics toàn cầu.

Nguồn tham khảo:

- VOV – “Trung Quốc khai trương tuyến vận tải biển đến châu Âu qua Bắc Cực”

- High North News – Northern Sea Route

- CGTN – Icebreaker operations in the Arctic Ocean